LEKORNE
Garroko jauregia
Nafarroako familia batek zuen eraiki, Urtubiako Garro izena hartuz. Ate baten arku zorrotza 1300ekoa da. Jauregia sute batean suntsitua izan zen eta 1700ean berreraikia. Azken baroia 1923an hil zen.
Aspaldi handiko eraikina, nagusigo eta defentsa sinboloa izan da hainbat mendeetan. Lesca jaunak utzitako ondoriotasunari esker, jauregia Baionako hiriaren jabegoan sartu zen eta, gero, Lekorneko jabegoan. Bertan Ipar Euskal Herriko lehen laborantza eskola jarria izan zen (ondoriotasunaren xedea), ardi gasna egiteko kolektibitate bat, oporleku bat, Lekorne eta Gerezieta parrokietako katixima leku bat, etxaldea bera ahantzi gabe, Ipar Euskal Herriko Intseminazio Kooperatibak (CIAPB) kudeatzen duen zerri eta behi esnedun hazkuntzarekin. Etxaldeak, garapenerako tresna izanik, laborantza politika islatzen zuen, laborariek maiz bisitatzen eta kopiatzen zutena.
Ondoriotasuna eta bere xedea
1930ean, Garroko eremua (eraikina eta 35 hektareako lurrak) Hippolyte Lesca mezenasari saldua izan zitzaion. Honek ondoriotasunez utzi zion Baionako hiriari eta laborari euskaldun gazteei eskainitako laborantza eskola bat sortzea proposatu zuen, ereduzko etxalde baten itxuran. 1931ko uztailaren 29an, laborantza ministroak Euskal Laborantza Erakundea laborantza irakaskuntza zentro gisa onartu zuen ofizialki. 60ko hamarkadan hetsia izan zenetik, Intseminazio Artifizialeko Kooperatiba batek soilik lurrak eta laborantza-eraikina erabili zuen. Garro familiaren artxiboak, altzariak eta potretak Baionako Euskal Erakustokian gordeak izan ziren, orain dela mende erdi bat.
1997ko abenduan, Baionako hiriak Garro eremua utzi zion Lekorneko herriari. Handik aitzina, Lekorneko herriak eremua 1930eko dohaintzaren xedea errespetatuz biziarazteko asmoa atxiki du: laborantza-jarduera bat, besteren daitekeen ereduzko etxalde bat.
1930/10/29ko Hippolyte Lescaren dohaintza akta agiria
«{…} Herrialde honi lekukotasuna emateko xedez euskal familiaren tradizioari egokitutako laborantza-irakaskuntza moderno bat zabaltzeko helburua duen obra sortuz, familien joritasuna emendatzeko eta lurrak finkatzeko (…), Ipar Euskal Herria ordezkatzeko, Baionako Hiria dohaintza hartzaile izendatzen dudala adierazten dut… (…)». (Dohaintza aktaren aitzin-adierazpena).
Cette donation a pour prinicpe la création d’une association d’utilité publique indépendante chargée de créer et faire fonctionner une école d’agriculture « institut agricole Basque – fondation J,H. Lesca » pour améliorer les méthodes de culture afin d’accroître la prospérité de l’agriculteur basque, son amour du pays natal et de le fixer davantage à la terre. (3. art.)
Historia pixka bat: GARRO IKKSa (Interes Kolektiboko Kooperatiba Sozietatea), Hippolyte Lescaren xedearen errespetuan.
1993tik goiti, ekoizleez, laborantza arloko irakasleez eta ingurumena zaintzarako elkarteez osatutako talde informal batek “laborantza biologikoa eta iraunkorrerako gunea” proiektu bat gogoetatu zuen.
Bi elementu nagusi sortu ziren: B.L.E. (Biharko Lurraren Elkartea – Civam Bio) elkartearen sortzea eta BLE, Laborantza arloko Aprendizen Formakuntza Zentroa (AFoZ), Arrapitz federazioa eta Lekorneko herriaren arteko hitzarmen bat izenpetzea, proiektuaren inguruan denen arteko urratsa ofizial egiteko.
2005ean, Hazparneko Lurraldea partzuer historikoei batu zitzaien. 2008an, Lekorneko herriko taldeak etxalde osoa biologikoa bihurtu zuen.
2009tik goiti, gogoeta talde bat plantan ezarri zen Garro proiektuaren inguruan, eskolako jantegiaren elikadurari, zirkuitu laburrei, laborantza biologikoaren arloko proiektu garapenari eta formakuntzari buruz.
Talde honek Hazparneko Lurraldea, Lekorneko herria, laborantza garapenerako erakundeak, baratzezaintza biologikoko baratzezainak, elkarteak eta abar biltzen zituen.
GARRO IKKSa 2011n sortu zen.
Gaur egun, biltzarretan banatutako 86 eragile gaude:
langileen biltzarra: GARROko 4 baratzezain soldatadun
elkargoen biltzarra: LEKORNEko herria, Euskal Hirigune Elkargoa
laborantza garapenerako erakundeen biltzarra: Civam bio BLE, APFPB (Ipar Euskal Herriko Etxe Ekoizleen Elkartea), EHLG, 2 CUMA (Laborantzako Tresnen Erabilpenerako Kooperatiba), etab.
erabiltzaileen biltzarra: Hazparneko Laborantza arloko AFoZa, Ipar Euskal Herriko ELME, landare ekoizpeneko lantalde kolektiboaren partzuer diren baratzezainak
diru mailako partzuerren, enpresen eta boluntarioen biltzarra: HERRIKOA sozietatea, 5 tokiko SCOP (produkzio kooperatibak), tokiko enpresak, baratzezainak eta tokiko boluntarioak
Garro IKKSak, Lekorneko herrian, 9 hektareako lurrak ustiatzen ditu: 7 hektarea baratzezaintzan, baratzeak laborantza estentsibo eta berotu gabeko landaretegietako ekoizpenarekin, 5000 m2 fruitu baratze (sagar, udare, gerezi). Joan den udazkenetik goiti, gure baratze landare biologikoak ere ekoizten ditugu.
IKKSko laborantza, bio-laborantzarako baldintzen bildumaren errespetuan apailatua da. Sasoiaren araberako hogeita hamar bat barazki aldaera ekoizten ditugu.
Gure barazkiak partikularrei, familiei, tokiko bio saltegiei, eskolako jantegiei saltzen dizkiegu.
www.biogarro.com
ZIZELKARI BAT GARRON
GUNE ZORAGARRIA ESKURAGARRI
GARROko zelaigune handiari esker, erakusketak eta bestak antola daitezke.
Horregatik, GARRO eremuan ikusi ahal izan ditugu:
– Euskal Herria Zuzenean festibala, zenbait ediziorako.
– Gariaren besta, Mendiondoan elkarteak antolaturik.
– Garro Arte Eguna, Mendiondoan elkarteak antolaturik.
– Garr’o VTT eta Beti Aizina elkarteek antolatutako oinezko ibilaldiak.
– Karrosa zaldien elkarretaratze nagusia.
– Ekoizkin biologikoen eguna, ASUNAK elkarteak antolaturik.
– Laborantzako Tresnen Erabilpenerako Kooperatibak antolatutako laborantza makinen erakusketa eta belar-biltzearen eguna.